Zadania badawcze w 2023 roku.

Podzadanie 2.1 Określenie wymogów jakościowych dla owoców mrożonych.

Koordynator podzadania: dr inż. Joanna Markowska

Celem realizacji zadania jest określenie wymogów jakościowych dla owoców mrożonych takich, jak truskawki, maliny i wiśnie, dostępnych na polskim rynku, a pochodzących z upraw konwencjonalnych i ekologicznych. Pozwoli to na ograniczenie strat oraz zachowanie wysokiej jakości odżywczej i bezpieczeństwa zdrowotnego, umożliwiających obrót handlowy na platformach obrotu żywnością lub innych regulowanych rynkach rolnych.

• doskonalenie i rozwój wiedzy w zakresie jakości technologicznej, handlowej i zdrowotnej mrożonych owoców pochodzących z upraw konwencjonalnych i ekologicznych. W oparciu o dostępne dane Głównego Urzędu Statystycznego, literaturowe i informacje branżowe, przeprowadzono analizę,  m.in. areału upraw  owoców, w tym w poszczególnych województwach, wielkości zbiorów, wielkości eksportu i importu, zarówno w Polsce, jak i tendencji panujących na świecie w tym zakresie,
• analizę jakości mrożonych owoców z sezonu 2022, zakupionych w handlu detalicznym i hurtowym, od czołowych producentów mrożonej żywności. Określono jakość ogólną każdego z owoców, wg kryteriów i wymagań sformułowanych w wyniku prowadzonych w roku ubiegłym prac. W mrożonych owocach oznaczono: suchą masę, kwasowość ogólną, pH, zawartość ekstraktu, popiołu, a także określono barwę w systemie CIE L*a*b*. Przeprowadzono ocenę sensoryczną owoców obejmującą: konsystencję, zapach, smak, cierpkość i ogólną atrakcyjność produktów. Obliczono wartość odżywczą i energetyczną badanych owoców. 

Wyniki badań określające jakość mrożonych owoców pozyskanych z upraw w 2022 r. upowszechniono:

• w  formie referatu/spotkania:  Wróbel-Jędrzejewska M., „Optymalizacja technologii w kontekście ochrony środowiska i jakości produktów rolno-spożywczych”- Konferencji podsumowującej projekt pt. „Opracowanie innowacyjnych przetworów owocowo-warzywnych zachowujących optymalny i korzystny skład substancji prozdrowotnych z wykorzystaniem unikalnych rodzajów marchwi i truskawki w celu poszerzenia produkcji rolniczej i przetwórczej”, grupy operacyjnej „Agros Group” w Łódzkim Ośrodku Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Bratoszewicach. Prezentacja pt. 23.03.2023r., uczestnicy spotkania: Joanna Markowska, Magdalena Wróbel-Jędrzejewska,
• Referat: Wróbel-Jędrzejewska M., „Ochrona środowiska w chłodnictwie”, Seminarium pt. Nauka praktyce: wymiana wiedzy w obiektach doświadczalnych instytutów naukowych. Seminaria realizowane są w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Warszawa 13.02.2023r., 
• Zgłoszenie konferencyjne/poster:  

–   Joanna Markowska, Anna Drabent, Agnieszka Tyfa, Magdalena Wróbel-Jędrzejewska „Charakterystyka parametrów fizykochemicznych i wybranych właściwości zdrowotnych mrożonych wiśni bez pestek” II Konferencja Naukowa „Postępy w utrwalaniu żywności – na styku nauki i praktyki” Łódź, 7 września 2023 r. 

–   Joanna Markowska, Anna Drabent, Agnieszka Tyfa, Magdalena Wróbel-Jędrzejewska „Charakterystyka parametrów fizykochemicznych i wybranych właściwości zdrowotnych mrożonych owoców jagodowych dostępnych na polskim rynku” II Konferencja Naukowa „Postępy w utrwalaniu żywności – na styku nauki i praktyki” Łódź, 7 września 2023 r.

Podzadanie 2.2 Określenie standardów i wymagań jakościowych dla ziarna pszenżyta, jęczmienia i owsa na potrzeby obrotu towarowego ziarna

Koordynator podzadania: dr inż. Anna Szafrańska

• analizę aktów prawnych unijnych i krajowych pod kątem minimalnych wymagań jakościowych dla poszczególnych produktów rolno-spożywczych,
• zaproponowanie propozycji dotyczących metod oceny jakości ziarna pszenżyta, owsa i jęczmienia na potrzeby skupu i przetwórstwa na cele konsumpcyjne i paszowe,
• określenie ryzyka występowania regulowanych prawnie i nieregulowanych substancji skażających w krajowym ziarnie pszenżyta, owsa i jęczmienia ze zbiorów 2022 r., w tym mykotoksyn i ich zmodyfikowanych form; metali ciężkich, tj. kadmu, ołowiu arsenu i rtęci; oraz pozostałości środków ochrony roślin, w tym glifosatu,
• doskonalenie i rozwój systemu krajowej informacji dotyczącej jakości technologicznej i zdrowotnej ziarna pszenżyta, owsa i jęczmienia uprawianego w kraju. Wykonano badania laboratoryjne dla próbek w ramach realizowanego zadania – ziarna ze zbiorów 2022 r. w celu przygotowania broszur informacyjnych na platformie internetowej,

Upowszechnianie wiedzy i wdrażanie do praktyki rolniczej wyników badań uzyskanych w trakcie realizacji zadania badawczego, realizowane poprzez:

• Szkolenie w zakresie metodyki oznaczania wybranych wyróżników jakościowych ziarna i mąki oraz interpretacji uzyskiwanych wyników badań zrealizowanego w dniach 28-29 marca 2023 r. podniesione zostały kwalifikacje zawodowe czterdziestu ośmiu pracowników z dwudziestu czterech firm zbożowo-młynarskich i piekarskich, magazynów zbożowych, firm hodowlanych, a także pracowników COBORU w zakresie m.in. przeciwdziałania powstawaniu nowych zagrożeń w przetwórstwie zbóż w kontekście substancji skażających ziarno, a także właściwej interpretacji wartości wyróżników jakościowych stosowanych w ocenie jakości skupowanego przez przedsiębiorstwa ziarna zbóż. Wydarzenie zostało objęte patronatem medialnym przez Przegląd Zbożowo-Młynarski i Przegląd Piekarski i Cukierniczy.
• Prezentacja wyników badań pt.: „Monitoring jakości ziarna zbóż w aspekcie zapewnienia odpowiedniej jakości przetworów zbożowych” podczas seminarium Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie pt. „Nauka praktyce: wymiana wiedzy w obiektach doświadczalnych instytutów naukowych” w dniach 13-14.02.2023 w IBPRS-PIB. Seminarium zrealizowano w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Uczestniczyło 30 osób – Doradców ze wszystkich ODR.
• Udział i wykład na konferencji pn.: V Forum: Sieciowanie Partnerów SIR i wykład w ramach bloku tematycznego Założenia dla systemu AKIS – rola instytutów naukowo-badawczych – oferta dla praktyki rolniczej, Łódź 20-21.06.2023
• Udział w pracach komisji ds. Rejestracji odmian roślin zbożowych COBORU (2 spotkania Komisji w COBORU w styczniu i w lutym oraz jedno posiedzenie wyjazdowe w SDOO w Krzyżewie w czerwcu)
• Publikacje w Przeglądzie Zbożowo-Młynarskim dotyczące wartości technologicznej ziarna kukurydzy ze zbiorów 2022 r. (opublikowane w 2023 r.).
• Udział w pracach grupy roboczej WG2 – Agronomy and Plant Breeding w ramach projektu COST Action: CA21149 – Reducing acrylamide exposure of consumers by a cereals supply-chain approach targeting asparagine (ACRYRED).

Podzadanie 2.3 Opracowanie standardu zawartości cukru dla przetworów zawierających jako surowiec różne rodzaje owoców 

Koordynator zadania: dr inż. Sylwia Skąpska 

Celem zadania jest:

• – opracowanie wytycznych oraz kalkulatora do produkcji przetworów z rokitnika i dzikiej róży: dżemy, konfitury, galaretki i marmolady, zgodnych z przepisami krajowymi i unijnymi;
• – opracowanie technologii otrzymywania soku z winogron o obniżonej zawartości cukrów poprzez zastosowanie modyfikacji enzymatycznych.

Realizacja zadania:

• zapoznanie się ze zamianami i aktualizacjami przepisów prawnych dotyczących jakości handlowej słodzonych przetworów z owoców;
• zebranie danych literaturowych dotyczących zawartości cukrów i ekstraktu w dwóch gatunków owoców używanych do produkcji słodzonych przetworów: rokitnik i dzika róża;
• opracowano wstępne receptury i proces technologiczny otrzymywania dżemów, konfitur, galaretek i marmolad z ww. owoców, również w połączeniu z innymi owocami, np. jabłkami;
• przeprowadzono wstępną weryfikację receptur i technologii produktów z rokitnikiem w skali laboratoryjnej;
• przeprowadzono doświadczenia modyfikacji składu cukrów na układach modelowych (buforowane roztwory sacharozy) z wykorzystaniem komercyjnych preparatów enzymatycznych zawierających m.in. fruktozylotransferazy;
• uczestniczono aktywnie w pracach grupy ekspertów AIJN ds. soków o obniżonej zawartości cukrów/kalorii (AIJN’s sugar/calorie reduced FJ expert group);
• opublikowano pracę przeglądową dot. otrzymywania soków owocowych o obniżonej zawartości cukrów: Application of Emerging Techniques in Reduction of the Sugar Content of Fruit Juice: Current Challenges and Future Perspectives”, M. Cywińska-Antonik, Zhe Chen, B. Groele, K. Marszałek, Foods 2023, 12(6), 1181; https://doi.org/10.3390/foods12061181
• przygotowano opinie dla MRiRW do Wniosku dotyczącego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 2001/110/WE odnoszącą się do miodu, dyrektywę Rady 2001/112/WE odnoszącą się do soków owocowych i niektórych podobnych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi, dyrektywę Rady 2001/113/WE odnoszącą się do dżemów owocowych, galaretek i marmolady oraz słodzonego przecieru z kasztanów przeznaczonych do spożycia przez ludzi oraz dyrektywę Rady 2001/114/WE odnoszącą się do niektórych rodzajów częściowo lub całkowicie odwodnionego mleka konserwowanego przeznaczonego do spożycia przez ludzi, w której część opinii dotyczyła zadania badawczego
• przygotowano opinię dla MRiRW odnośnie znakowania przetworów owocowych informacjami „sporządzono z …g owoców na 100g produktu”, „…% owoców” oraz „produkt wegański”, której zakres związany jest z zadaniem badawczym.

Koordynator zadania: dr hab. inż. Dariusz Lisiak, prof. IBPRS-PIB

Koordynator zadania: dr inż. Magdalena Wróbel-Jędrzejewska

 Celem badania jest określenie i opracowanie standardów metodologicznych dla pomiaru śladu węglowego (CF) dla wybranego produktu rolno-spożywczego z uwzględnieniem krajowych metod produkcji, pozwalającej na uzyskanie jednolitych systemów analizy CF dla określonych produktów. 

Realizacja zadania poprzez: 

• analizę rynku produktów rolno-spożywczych wytwarzanych przez krajowy przemysł spożywczy,
• analizę danych pozyskanych z GUS,
• wybór dwóch produktów i analizę procesu ich produkcji (pieczywo, cukier) w kontekście analizy śladu węglowego,
• analizę metodyk szacowania śladu węglowego na poziomie produkcji wybranych produktów,
• rozpoczętą współpracę z młynami oraz z Krajową Grupą Spożywczą w celu przeprowadzenia analiz śladu węglowego dla przemysłu krajowego.

Założenia projektowe i wyniki badań upowszechniono popprzez:

• Referat: Wróbel-Jędrzejewska M., „Ochrona środowiska w chłodnictwie”, Seminarium pt. Nauka praktyce: wymiana wiedzy w obiektach doświadczalnych instytutów naukowych. Seminaria realizowane są w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Warszawa 13.02.2023, 
• Referat: Wróbel-Jędrzejewska M., „Optymalizacja technologii w kontekście ochrony środowiska i jakości produktów rolno-spożywczych” na Konferencji podsumowującej projekt pt. „Opracowanie innowacyjnych przetworów owocowo-warzywnych zachowujących optymalny i korzystny skład substancji prozdrowotnych z wykorzystaniem unikalnych rodzajów marchwi i truskawki w celu poszerzenia produkcji rolniczej i przetwórczej”, grupy operacyjnej „Agros Group” w Łódzkim Ośrodku Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Bratoszewicach 23.03.2023
• Referat: Wróbel-Jędrzejewska M. Redukcja śladu węglowego w przetwórstwie i przechowalnictwie żywności.  Kongres „Nauka dla Społeczeństwa”, 03.06.2023, Warszawa. 
• Artykuł: Magdalena Wróbel-Jędrzejewska, Paweł Kuleta „Analiza śladu węglowego przechowywania i transportu chłodniczego na przykładzie borówki amerykańskiej” Przemysł spożywczy (w druku).

Koordynator zadania: dr hab. inż. Marek Roszko, prof. IBPRS-PIB; dr inż. Łukasz Woźniak